Voor het derde seizoen op rij bewerkt Ivo van Hove een roman van Louis Couperus. Net als bij De stille kracht en De dingen die voorbijgaan is Kleine zielen een coproductie met de Ruhrtriënnale, waar de voorstelling in september in première gaat. Alle drie de voorstellingen zijn dit seizoen in Amsterdam te zien.

Bij de ontvangst van De stille kracht en De dingen die voorbijgaan op de Ruhrtriënnale in Duitsland stelde de Duitse pers Couperus op eenzelfde hoogte als Thomas Mann. In zijn regies blijft Van Hove ver weg van het nostalgische kostuumdrama. Hij leest Couperus ‘als iemand die in zijn werk de zenuwen van de 21ste eeuw raakt.’

In een vergaande bewerking van De boeken der kleine zielen (1901-1903) wordt ingezoomd op een familie die betere tijden heeft gekend. Verschillende generaties leven moeizaam samen onder een dak. Hun grote huis is spookhuis, gekkenhuis en ziekenhuis ineen. Alle familieleden lijden in meer of mindere mate aan trauma’s, handicaps en neuroses. Het zijn ‘kleine zielen’ die gebukt gaan onder lang geleden gemaakte keuzes waar zij geen verandering in kunnen of willen brengen.

Allen klampen zich vast aan Addy, een jonge arts. Hij is getrouwd met Mathilde: een gezonde vrouw die in alles het tegenbeeld is van haar schoonfamilie. Een buitenstaander, die node wordt geduld. Doordat Addy zich te veel om zijn familie en te weinig om haar bekommert, komt hun relatie onder druk te staan. Zij spiegelen daarmee het lot van Addy’s ouders, die ook al vastzitten in een ongelukkig huwelijk.

De situatie lijkt uitzichtloos. Maar schoorvoetend worden pogingen ondernomen om uit de crisis te raken. Slagen zij er in om met open vizier het
gesprek aan te gaan over hun desillusies, verlangens en verwachtingen? Lukt het hen om een nieuwe kijk op het leven te krijgen?

'Wat dat is de kern van deze Kleine Zielen, de voorstelling waarmee Toneelgroep Amsterdam en Van Hove hun Couperus-trilogie besluiten: er is geen ontkomen mogelijk. Dat benauwende gevoel wordt gracieus en doordringend overgebracht in dit stemmige drama, een haasje-over van somberte en sprankjes blijheid, door een homogeen en sterk spelend ensemble.' - NRC ****

'Deze enscenering is zo poëtisch (die taal van Couperus!), zo muzikaal (die stemmige, onheilspellende pianomuziek van Harry de Wit!) en esthetisch zo subliem (die zon die via buitenspots naar binnen schijnt op het decor!) dat je twee uur lang op het puntje van je stoel zit.'- De Standaard *****

'De Ruhrtriënnale beloonde Kleine zielen met een ovatie. Terecht. Formidabel ensemblewerk, een briljante scenografie van Jan Versweyveld en dito muziekscore van Harry Dewit zorgen voor een pakkende hedendaagse lezing van een meer dan honderd jaar oud boek.' - De Morgen *****

'Kleine zielen biedt een haast poëtische gemoedstoestand waar je dankzij het zeer overtuigende spel van deze groep acteurs, de muziek van Harry de Wit en het decor van Jan Versweyveld, heerlijk in kunt onderdompelen.' - Telegraaf ****

'Ivo de Hove ist erneut ein Meisterstück gelungen. Eine echte Bravourleistung des Theaters. An diese Aufführung wird man sich noch lange erinnern. (...) Das Ensemble der Toneelgroep Amsterdam spielt mit einer unglaublichen Intensität und großer Präsenz.' - Westfalium

Van Hove over Kleine zielen

‘Met Kleine zielen sluiten we het drieluik af rond het werk van Louis Couperus. Het was onze ambitie Couperus als een tijdgenoot te presenteren. In 2015 startten we met De stille kracht waarin de onophoudelijke clash of cultures centraal stond. Couperus beschrijft er meedogenloos hoe de oosterse en de westerse cultuur fundamenteel onverzoenbaar zijn, niet nader tot elkaar kunnen komen. In 2016 volgde De dingen die voorbijgaan, een ondergangssymfonie van een over de hele wereld versplinterde familie. We situeerden het in een immense wachtkamer waaruit geen ontsnappen mogelijk is, behalve door de dood. Mooi was hoe Lot aan het eind een nieuwe tijd aankondigt.

Deze nieuwe tijd zien we in Kleine zielen, het sluitstuk van de trilogie. “Leven wij hier? Ik bedoel echt leven?”, vraagt Constance zich af. We zien hoe een gemeenschap van zieke, vermoeide, uitgebluste mensen in een somber huis geleidelijk aan genezing vinden. Mensen die met kleine stapjes gelukkig proberen te zijn, proberen te leven. Marietje, de meest zieke van allemaal komt tot de conclusie: “Ik voel een nieuw, ander leven in mezelf. Er is een energie in mij… die wil, die moet ik volgen.” Het lijkt wel het begin van de gouden eeuw.’

 #kleinezielen