In deze programmaserie nemen we de tijd om in een ontspannen sfeer in te gaan op auteurs en thema’s die in ons repertoire een prominente plaats innemen. Hiermee plaatsen we onze voorstellingen in een bredere culturele, maatschappelijke en politieke context.

In seizoen 16/17 loopt het thema vrijheid als een rode draad door de nieuwe producties. Vrijheid is ons hoogste goed. Wij leven ons leven in vrijheid. Wij zijn vrij in wat we doen en laten. Of niet? Hoe vrij zijn we eigenlijk? Hoe absoluut is onze vrijheid? Waar liggen haar grenzen? Kunnen we allemaal vrij zijn of is de vrijheid van de een de onvrijheid van een ander?

Vrijheid in sociaal opzicht is wat Obsession van Visconti en De meiden van Genet met elkaar verbindt. Is vrijheid in armoede te verkiezen boven de welstand van een gebonden leven? Kun je maatschappelijk gebonden leven en toch vrij  zijn in gedachten? In het werk van Ibsen en Couperus gaan families gebukt onder verstikkende sociale conventies en leven ze met de loden last van spoken uit het verleden. Vrijheid in politiek opzicht is het grote thema in het werk van Lessing: Emilia Galotti heeft als vrouw niet te kiezen, alles wordt door anderen voor haar bepaald.

Wij leven in een tijd waarin we ons er terdege van bewust zijn dat de vrijheid die onze voorouders duur hebben bevochten niet meer zo vanzelfsprekend is. Wat kan vrijheid voor ons betekenen? Is vrijheid nog wel ons hoogste goed? Vanuit hun eigen expertise leveren inspirerende gastsprekers in een reeks van vier avonden beschouwingen over uiteenlopende aspecten van vrijheid. Acteurs uit het ensemble lezen en spelen fragmenten uit ons repertoire.

Wij zijn zo vrij om te hopen dat u erbij zult zijn.

#wishyouwerehere

wish you were here, de vrijheid om opnieuw te beginnen - ma 24 apr 17

Na vrijheid in liefdesrelaties, in sociaal opzicht en in een politieke context, staat in de laatste Wish you were here van dit seizoen de vraag centraal in hoeverre de mens vrij is om werkelijk opnieuw te beginnen. Is het überhaupt mogelijk om opnieuw te beginnen of is ons leven gedetermineerd? In hoeverre worden we gedreven door onze verlangens en staan die onze vrije wil in de weg? Hoe beïnvloeden onze angsten de wens om opnieuw te beginnen? Samen met gasten Hanna Bervoets, Coen Simon en Damiaan Denys zal er geraakt worden aan thema’s als de vrije wil, maakbaarheid, verlangens en predestinatie. Maria Kraakman, Maarten Heijmans en Bart Slegers lezen fragmenten uit Ibsen huis.

Hanna Bervoets debuteerde in 2009 als romanschrijfster met Of Hoe Waarom. Daarna volgden Lieve Céline en Ivanov. Zopas verscheen Fuzzie. Haar roman Efter speelt in een nabije toekomst waarin artsen en wetenschappers verliefdheid als psychische aandoening zijn gaan beschouwen. Farmaceut Fizzler wil als eerste een geneesmiddel tegen verliefdheid op de markt brengen: Efter. Bervoets schreef voorts het scenario voor de tv-film Bowy is binnen en het toneelstuk Roes. Zij schrijft ook columns voor de Volkskrant. In 2017 kreeg zij voor Ivanov de BNG Nieuwe Literatuurprijs en voor haar gehele oeuvre de Frans Kellendonkprijs.

Coen Simon is filosoof en publicist. In zijn boeken Wachten op geluk: een filosofie van het verlangen (2012) en Het huishouden van onze verlangens: over de behoefte aan dingen die we niet nodig hebben (2013) schrijft hij over hoe we in ons handelen geleid worden door onze verlangens. Het huishouden van onze verlangens is een uitgebreide versie van zijn werk Schuldgevoel, het Essay van de Maand van de Filosofie 2013.

Filosoof en psychiater Damiaan Denys houdt zich bezig met angst. Vanuit zijn werk als arts doet hij onderzoek naar diepe hersenstimulatie bij het behandelen van angststoornissen terwijl hij zich als filosoof bezig houdt met angst in de maatschappij. Hij schreef onder meer de boeken Een kleine inkijk in onze angsten (2016), een uitgave van zijn prijswinnende lezing bij TedX Amsterdam, en het verwachte Angstparadox (december 2017). Daarnaast schreef en speelt hij een theatervoorstelling over het onderwerp. Denys was in 2015 Zomergast.

wish you were here, over politieke (on)vrijheid - ma 30 jan 17

‘There was more to be learned onstage about the political drama unfolding in the country than there might have been from reading any amount of analysis in the Upshot, or watching any quantity of coverage on CNN.’ schreef The New Yorker over de voorstelling Kings of war die we net voor de presidentsverkiezingen in NY speelden. Kan theater ons via oeroude teksten iets vertellen over vandaag? Kan kunst ons doen begrijpen wie we vandaag zijn? Kan het ons inzicht geven in hoe politiek vandaag de dag functioneert?

Vanuit hun eigen expertise leveren Denker des Vaderlands Marli Huijer, theatermaker Adelheid Roosen en dichter Frank Keizer op maandag 30 januari beschouwingen over de vraag: hoe organiseren wij elkaar? Het belooft een strijdbare avond te worden waarin we op zoek gaan naar het doorbreken van de huidige status quo. Acteurs uit ons ensemble lezen en spelen fragmenten uit o.a. The Fountainhead en Kings of war.

wish you were here, over sociale (on)vrijheid - ma 28 nov 16

Vrijheid in sociaal opzicht is wat Obsession van Visconti en De meiden van Genet met elkaar verbindt. Is vrijheid in armoede te verkiezen boven de welstand van een gebonden leven? ‘De eerste plicht van de mens,’ zo stelt Ayn Rand in The Fountainhead, ‘is zichzelf te zijn.’ Kun je maatschappelijk gebonden leven en toch vrij zijn in gedachten? En hoe is het gesteld met de vrijheid van Emilia Galotti? Zij heeft als vrouw niets te kiezen, alles wordt door anderen voor haar bepaald.

Katie Mitchell, wiens regie van De meiden binnenkort in première gaat, legt de vinger op plekken in de maatschappij waar het wringt en schuurt: de positie van migranten, macht en machtsmisbruik, uitbuiting, gender en travestie. Ze praat over haar radicale benadering van deze thema’s vanuit de blik van een vrouw.

We vroegen Koen Haegens (redacteur economie bij de Volkskrant en auteur van De grootste show op aarde: de mythe van de markteconomie) en politiek filosoof Tamar de Waal (promoveert aan het Paul Scholten Centrum op de ethiek van migratie, inburgeringvereisten en democratisch burgerschap) elk om een lezing vanuit de centrale vraag: wat betekent vrijheid in de geglobaliseerde wereld als die ten koste gaat van anderen? Is de flexibilisering van de arbeidsmarkt het bewijs van ultieme vrijheid of maakt het ons tot slaven? En hoe verhoudt onze arbeidsethiek zich tot migranten die op zoek zijn naar een beter leven?

Gastheer Lex Bohlmeijer leidt u door het programma over sociale (on)vrijheid waarbij gesprekken en lezingen afgewisseld worden met door Hélène Devos, Diewertje Dir, Jip van den Dool, Keja Klaasje Kwestro en Harm Duco Schut voorgelezen fragmenten uit o.a. De meiden.

wish you were here, over (on)vrijheid in relaties - ma 3 okt 16

‘De illusie van deze tijd is dat het onmogelijk is om ons te beperken tot die ene ware, omdat er miljoenen mensen zijn waar we seksueel vrolijk mee aan de gang kunnen gaan’, stelt Dirk De Wachter in zijn boek Liefde. Een onmogelijk verlangen?. Deze Belgische psychiater en hoogleraar zal dieper ingaan op de liefde in een maakbare wereld en de onmogelijke eisen die men aan een relatie stelt.

Journaliste en schrijver Jente Posthuma - die afgelopen zomer debuteerde met het boek Mensen zonder uitstraling - brengt een nieuwe column over het niet kunnen ontsnappen aan je achtergrond en je ouders. En gewapend met fragmenten uit 69: liefde seks senior (waarin ouderen vertellen over hun liefdes- en seksleven) en Seks? Yes please! (waarin jongeren praten over seksualiteit) spreekt documentairemaakster Menna Laura Meijer over de onvrijheid die in vrijheid zit.

Gastheer Lex Bohlmeijer loodst u door het informele programma waarbij gesprekken en films afgewisseld worden met door Robert de Hoog, Janni Goslinga, Aus Greidanus jr., Hugo Koolschijn, Ramsey Nasr en Halina Reijn voorgelezen fragmenten uit De dingen die voorbijgaan en Husbands and wives.

Zubb - Wish you were here door TGA - 9 okt 16
> naar de website

wish you were here, hugo claus - ma 25 apr 16

Kunstschilder, filmmaker, vertaler en bewerker, schrijver van meer dan twintig romans, duizenden gedichten, tientallen toneelstukken en meest bekroonde auteur uit het Nederlandse taalgebied: Hugo Claus is de centrale figuur tijdens Wish you were here van ma 25 apr.

Geen jaar gaat voorbij zonder dat er in Nederland werk van Claus wordt opgevoerd – bij TA dit seizoen zelfs twee: Een bruid in de morgen en Het jaar van de kreeft. Maar wat maakt Claus’ werk vandaag betekenisvol? Een vraag die Lex Bohlmeijer voorlegt aan onze centrale Wish you were here-gast van de avond: Tom Lanoye. ‘Hugo Claus is voor mij het grootste literaire fenomeen uit de Nederlandstalige Letteren sinds ze bestaan. Hij heeft in elk genre minstens één meesterwerk gemaakt. Zijn stijl en eruditie zijn van wereldniveau. De echte Grote Drie? Dat zijn uiteraard Willem Elsschot, Louis Paul Boon en Hugo Claus. Van minder naar meer.’, aldus Lanoye in het NRC.

Naast Lanoye nemen ook Claus’ biograaf Mark Schaevers, Claus’ redacteur Suzanne Holtzer en de jonge auteur Yannick Dangre het woord. Schaevers houdt een lezing over de artistieke en intellectuele wisselwerking tussen Claus en Amsterdam; Holtzer richt zich op de rol die vrijheid speelde in het leven en werk van Claus en Dangre laat de veelzijdigheid van Claus aan bod komen, en hoe deze hem inspireert in zijn werk.

Traditiegetrouw lezen onze acteurs nog niet eerder getoonde scènes - reken op een eigenzinnige selectie uit Claus’ veelzijdige repertoire - en drinken we aan het einde van de avond met z’n allen een glas.

SSBA Salon - Nu nog, haar gekwetste tepel - 28 apr 16
> naar de website

wish you were here, jonathan littell - ma 15 feb 16

Als opmaat voor de voorstelling De welwillenden – die Toneelhuis samen met TA creëert – gaan we op ma 15 feb over Jonathan Littell in gesprek met Connie Palmen, Job Cohen, Bart van der Boom en Boris Noordenbos. De vuistdikke roman over de Jodenvervolging tijdens WO II werd tegelijk bekroond en bekritiseerd. Door het verhaal vanuit het standpunt van een dader te vertellen - SS-officier Max Aue, in de voorstelling vertolkt door Hans Kesting - laat Littell zien dat het Derde Rijk niet buitenmatig bevolkt was door monsters of perverten, maar door gewone burgers, die door het nationaalsocialisme collectief opschoven in de richting van de totale waanzin.

Op ma 15 feb loodst gastheer Lex Bohlmeijer u door een wel erg bijzondere Wish you were here-avond en lezen onze acteurs nog niet eerder getoonde scènes. Zo spitst Job Cohen zich toe op de actualiteit: wat zegt deze roman over de samenleving waarin we leven? Kan een gruwelijke oorlog van een dergelijk formaat weer plaatsvinden in Europa? Connie Palmen richt zich op de spanning tussen de groep en het individu als het gaat om daderschap. Waar de overtuigingskracht van een leider de meeste weerklank vindt binnen een groep, hoopt de romanschrijver zich vooral te kunnen concentreren op het individu. Historicus Bart van der Boom spreekt over de verschillende daderschapsmotieven: de bevrijde barbaar, de dader als gelovige en de meeloper. Hoe wordt iemand een dader? En literatuurwetenschapper Boris Noordenbos gaat dieper in op ‘een podium voor de dader’ in kunst. Hij neemt De welwillenden en de documentaires The act of killing en The look of silence van Joshua Oppenheimer als rode draad in zijn lezing over hoe kunstenaars een gebeurtenis vanuit het daderperspectief in beeld brengen.

Hoe dik is het laagje vernis dat op ons zit en dat we beschaving noemen? Zit er werkelijk een SS’er verscholen in elk van ons?

> [download] de lezing van Job Cohen
> [download] de lezing van Bart van der Boom
> [download] de lezing van Boris Noordenbos

wish you were here, louis couperus - ma 7 dec 15

’Louis Couperus was zijn tijd ver vooruit. Hij schreef zonder omwegen, rauw, over seksualiteit, incest, pedofilie, passionele moord, hysterie. Hij zag het dier in de mens en hoe geen enkele beschaving dat dier kan temmen. Voor hem is schrijven leven, overleven. Zijn werk is urgent, noodzakelijk, eigentijds, geschreven met een open blik op de wereld, nietsontziend. Steeds weer worstelde hij met de vraag: wat is een zinvol leven? Zijn werk is vol pijn, vol verlangen naar een beter leven. Maar telkens weer duwt Couperus zichzelf en daarmee ook ons naar de harde werkelijkheid om ons heen.’- Ivo van Hove

Op ma 7 dec gaan we over Louis Couperus in gesprek met Bas Heijne, Ian Buruma en Reggie Baay. Aus Greidanus jr., Maria Kraakman, Dewi Reijs en Barry Emond vertolken enkele scènes uit o.a. De stille kracht. 

wish you were here, tennessee williams - di 13 okt 15

A streetcar named desire, Cat on a hot tin roof, Suddenly, last summer… Wie is Tennessee Williams? Samen met O’Neill en Miller behoort hij tot de Grote Drie van het Amerikaanse toneel van de 20e eeuw. Volgens de New York Post ‘undoubtedly one of the most trusting, suspicious, generous, egocentric, helpless, self-reliant, fearful, courageous, absentminded, observant, modest, vain, withdrawn, gregarious, puritanical, Bohemian, angry, mild, unsure, self-confident men in the U.S.’ Klopt dit? Waarom spelen we hem nog steeds? Wat doet het centrale thema in zijn werk – hoe ons staande te houden in een wereld die zo zeer verschilt van hoe we hem wensen – vandaag nog met ons?

Op di 13 okt gaan we over Williams in gesprek met o.a. regisseur Sam Gold, die een maand later met Glazen speelgoed zijn Europees regiedebuut bij TA maakt en Laura Michiels (Vrije Universiteit Brussel) die ingaat op de rol die het geheugen in het werk en leven van de auteur speelt. Chris Nietvelt, Eelco Smits, Hélène Devos en Harm Duco Schut vertolken nog niet eerder getoonde scènes.

wish you were here, kings of war - 13 apr 15

Als opmaat voor Ivo van Hoves regie van Kings of war - die tijdens het HF in Nederlandse première gaat - staan we een avond stil bij de vragen die politieke leiders zichzelf stellen wanneer ze oog in oog staan met de ultieme verantwoordelijkheid over leven en dood in tijden van oorlog. Hoe werken de mechanismen van besluitvorming in politieke crisis? Wat gebeurt er wanneer staatsbelang en machtswellust botsen? Het wordt een avond over de psychologie van de machthebbers, maar ook over de machinaties van de raadsheren om hen heen.

Op ma 13 april wisselt gastheer Lex Bohlmeijer prikkelende bijdragen van gastsprekers af met scènes uit Kings of war (die voor het eerst door het ensemble gelezen worden). Zo praat Ko Colijn, directeur van Clingendael, vanuit zijn ervaring als deskundige in defensie en plaatst hij het leiderschapsthema in de koningsdrama’s in de context van actuele vraagstukken rond leiderschap in de internationale politiek. Gijs Scholten van Aschat gaat dieper in op de verschillende manifestaties van leiderschap in het werk van Shakespeare en Caroline Perrée spreekt naar aanleiding van haar in maart te verschijnen boek ‘Volgen voor gevorderden’ over de andere kant van de leiderschapsmedaille: de volgers.

wish you were here, antigone zegt neen - 9 mrt 15

Tijdens Wish you were here – Antigone zegt neen wordt u uitgedaagd om een avond stil te staan bij de profetische leiderschapsvisies van Aeschylus, Sophocles en Euripides. Zijn de Griekse tragedies van alle tijden? En wat kunnen wij - en onze leiders - er vandaag de dag nog mee?

Centrale gast van de avond is de AKO Literatuurprijswinnaar Stefan Hertmans. Hoe komt het, zo vraagt hij zich af, dat het ondanks de tragische gebeurtenissen van deze tijd niet meer mogelijk is om een tragedie te schrijven? Prof. Dr. Paul Frissen - auteur van het boek De fatale staat - houdt een warm pleidooi voor de politiek noodzakelijke verzoening met tragiek en vertaler/bewerker Herman Altena leest de antieke tragedies vanuit de vluchtigheid van onze huidige politieke constellatie. Gastheer Lex Bohlmeijer loodst u traditiegetrouw door het programma en onze acteurs lezen tekstfragmenten uit o.a. Oresteia, Iphigeneia en Antigone.

wish you were here, koningin lear - 26 jan 15

In King Lear vertelt Shakespeare het verhaal van een oude koning die zijn rijk onder zijn drie dochters verdeelt. In Koningin Lear - de versie die Tom Lanoye in opdracht van Toneelgroep Amsterdam schrijft - is dit rijk een internationaal opererend familiebedrijf geleid door Leading Lady Lear. Onder haar leiding is dit bedrijf uitgedijd tot een concern van onvoorstelbare proporties. Aan de vooravond van een economische crisis verdeelt zij het bedrijf geheel onverwachts onder haar drie zonen. In ruil verlangt ze een eed van liefde en dankbaarheid. De jongste zoon weigert. De gevolgen zijn niet te overzien.

Wish you were here, koningin lear brengt ons een avond boordevol stof tot nadenken over vrouwen aan de macht, catastrofaal leiderschap en de vraag: wie bestuurt nu eigenlijk de wereld? Zijn het onze regeringsleiders of wordt de wereld gedicteerd door de macht van multinationals?

Gastheer Lex Bohlmeijer loodst het publiek door het programma met korte lezingen, gesprekken en toneelfragmenten. Janka Stoker legt uit waarom in tijden van crisis een beroep wordt gedaan op vrouwelijk leiderschap. Sheila Sitalsing fileert de reële macht van de huidige politiek in verhouding tot het multinationale kapitalisme. In gesprek met centrale gast Femke Halsema gaan we dieper in op deze thema’s. Onze acteurs lezen scènes uit Koningin Lear.

De voorstelling Koningin Lear wordt geregisseerd door Eric de Vroedt en gaat 8 maart 15 in première.

wish you were here, macht & onmacht - 3 nov 14

Gastheer Lex Bohlmeijer loodst het publiek door het programma met korte lezingen, gesprekken, filmpjes en toneelfragmenten over macht & onmacht. Hij interviewt David Van Reybrouck over diens opvattingen omtrent leiderschap. Vera Hoogstad belicht dit thema bij Ayn Rand en Boris van der Ham spreekt over de overeenkomst tussen acteurs en politici. Onze acteurs (Chris Nietvelt, Halina Reijn, Eelco Smits, Jip van den Dool en Marc van Eeghem) lezen scènes uit Maria Stuart.

wish you were here, ayn rand - 26 mei 14

In aanloop naar de première van The Fountainhead verkennen we het spraakmakende oeuvre van de Amerikaanse schrijfster en filosofe Ayn Rand. Met haar ideologische romans en politiek-maatschappelijke theorieën drukt zij al decennialang een stempel op rechts Republikeins Amerika. Samen met journaliste en historica Floor Rusman, filosoof Hans Achterhuis, conceptueel architect Luc Deleu en kunstenaar-ontwerper Jan Versweyveld proberen we haar ideeën en de controverse rond haar werk in het vizier te krijgen.

wish you were here, büchner - 31 mrt 14

Naar aanleiding van de première van Dantons dood (regie Johan Simons) duikt het TA-ensemble samen met gastsprekers in de wereld van Georg Büchner. Tijdens zijn korte leven - Büchner stierf op 23-jarige leeftijd aan tyfus - schreef hij naast Dantons dood slechts twee stukken: Leonce en Lena en het onvo-ltooide Woyzeck. Geen enkel daarvan is tijdens zijn leven opgevoerd, maar deze stukken werden later klassiekers en inspiratiebronnen voor o.m. Bertolt Brecht, Frank Wedekind, Heiner Müller en Sarah Kane.

Tijdens Wish you were here - Büchner loodst gastheer Matthias Mooij het publiek door favoriete scènes van Hans Kesting, Hugo Koolschijn, Frieda Pittoors, Halina Reijn, Gijs Scholten van Aschat en Bart Slegers en worden gastsprekers uitgedaagd om Büchners revolutionaire werk over het idee van vrijheid, de vrije wil en de zelfontplooiing vanuit hun eigen discipline te belichten. Zo geeft change agent Kirsten van den Hul een crashcursus in ‘veranderen voor beginners’, spreekt natuurkundige/politicoloog dr. ir. Rinie van Est over intieme technologie en hoe technologie onze leefwereld beïnvloedt en beroert componist Patrick van Deurzen onze diepste snaren wanneer hij ons over Alban Berg en de verschillende karakters uit Büchners Woyzeck vertelt.

wish you were here, o'neill - 4 nov 13

Na Shakespeare, Ibsen, Bergman en Tsjechov is het ma 4 nov de beurt aan Amerika’s meest invloedrijke toneelschrijver: Eugene O’Neill.

Zestig jaar nadat hij op 65-jarige leeftijd in een hotelkamer stierf (‘Born in a hotel room - and God damn it - died in a hotel room.’) brengt het gezelschap een hommage aan de winnaar van de Nobelprijs Literatuur en Pulitzer Prize for drama en door Ivo van Hove ook ‘de Amerikaanse Shakespeare’ genoemd: Eugene O’Neill. Op TA’s repertoire prijken zowel het snoeiharde Rouw siert Electra - dat na 10 jaar weer in Amsterdam te zien is – als Lange dagreis naar de nacht dat recent in première ging. Maar O’Neill biedt meer. 

Tijdens een twee uur durende, ontspannen avond loodst gastheer Lucas de Man het publiek doorheen favoriete scènes van Hélène Devos, Fred Goessens, Marieke Heebink, Hans Kesting, Ramsey Nasr, Halina Reijn, Eelco Smits en Bart Slegers en worden vier gastsprekers uitgedaagd om O’Neill’s thema’s en persoonlijke leven vanuit hun eigen discipline te belichten.

Zo vertelt filosofe Joke Hermsen hoe de mens de confrontatie met zichzelf en het unheimische aangaat, licht bio-psychologe Martine Delfos haar recente onderzoek naar trauma’s en verwerkingsprocessen toe, verklaart evolutiebioloog Tijs Goldschmidt wat schaamte met het zelfbewustzijn en het ideaalbeeld te maken heeft, en verheldert geschiedkundige James Kennedy hoe immigranten een thuis kunnen vinden. Na afloop heffen publiek, sprekers en acteurs samen het glas op O’Neill (die zelf ook wel van een borrel hield).

wish you were here, tsjechov - 16 apr 13

We sluiten seizoen 12|13 in schoonheid af met Anton Tsjechov. Tijdens het Holland Festival 2013 gaat zijn De meeuw - in een regie van Thomas Ostermeier - bij TA in première en u herinnert zich wellicht de bewerking van Ivanov en Platonov die Tom Lanoye voor TA schreef: De Russen!

Tsjechov-scènes en fragmenten uit diens korte verhalen wisselen zich af met korte betogen. Zo doet toneelschrijver en regisseur Gerardjan Rijnders de theatrale geboden van Tsjechov uit de doeken, neemt uitgever Wouter van Oorschot een duik in de korte verhalen, leidt NRC-journalist Michel Krielaars het publiek langs de belangrijkste politieke issues en culturele vragen uit de19e eeuw en leest schrijver Toon Tellegen samen met Eelco Smits een serieus verhaal. Acteurs Helène Devos, Suzanne Grotenhuis, Chris Nietvelt, Frieda Pittoors, Gijs Scholten van Aschat, Eelco Smits en Bart Slegers gaan met gasten op zoek naar de essentie van Tsjechov. Gastheer van de avond, Lucas de Man, neemt het publiek mee op reis naar deze veelzijdige man. 
 
‘Het is lang geleden dat ik champagne gedronken heb’, zegt Tsjechov op 2 juli 1904 als zijn arts hem een glas aanbiedt omdat de schrijver stervende is en zuurstof weigert. Zijn stoffelijk overschot wordt vervolgens naar Moskou getransporteerd in een treinwagon met het opschrift: ‘vervoer van oesters’. Reden temeer om deze laatste Wish you were here-avond te besluiten met een glas champagne en te toasten op de door Tsjechov zo gekoesterde absurditeit van het leven.

wish you were here, bergman - 18 mrt 13



Na unieke avonden rond Shakespeare en Ibsen, zetten we één van de grootste cineasten van de afgelopen eeuw, briljant regisseur en geliefd schrijver Ingmar Bergman, centraal. We nemen alle tijd de auteur die zo'n prominente plaats in het TA-repertoire inneemt met Scènes uit een huwelijk, Kreten en gefluister en Na de repetitie / Persona dat recent in première ging, beter te leren kennen.

Gastsprekers als filmcriticus Hans Beerekamp, regisseur Nanouk Leopold en auteur Charlotte Mutsaers vertellen over het belang van Bergman voor hun denken over kunst en leven. Afgewisseld met favoriete scènes van Hans Kesting, Hugo Koolschijn, Celia Nufaar, Eelco Smits, Bart Slegers en Suzanne Grotenhuis en nog niet eerder gespeelde teksten, treedt Bergman die avond naar voor als een kunstenaar die allesbehalve zwaar en traag is, maar oorspronkelijk, beweeglijk en altijd nieuwsgierig. Na afloop zoomen we uit met wilde aardbeien, wodka en Zweedse köterballetjes.

De Zweedse kunstenaar Ingmar Bergman was uniek. Hoewel hij veel toneel heeft geregisseerd, zijn het vooral zijn spraakmakende films, zoals Fanny en Alexander en Het zevende zegel, die hem faam hebben gebracht. In zijn zestigjarige loopbaan maakte hij films in alle denkbare genres en stijlen, waarbij hij permanent vragen stelt bij geloof en moraal. Van conventies trok hij zich iets aan. Hij filmde de dood en echtelijke ruzies, geweld en verliefdheden. Altijd zien we mensen balanceren op het dunne lijntje tussen werkelijkheid en neurose, en altijd onvoorstelbaar intens.

wish you were here, ibsen - 17 dec 12



Op het TA-repertoire prijken inmiddels drie van zijn stukken: Hedda Gabler, Spoken en Nora, dat onlangs in première ging. In deze aflevering worden Ibsen-scènes afgewisseld met betogen van gastsprekers: Trudy Dehue (hoogleraar wetenschapsgeschiedenis en wetenschapstheorie), Ido de Haan (hoogleraar politieke geschiedenis) en Suze van der Poll (docent Scandinavische en Europese letterkunde). Gastvrouw van deze avond, Chris Nietvelt, neemt het publiek mee in een twee uur durende reis door Ibsens wereld van de schone schijn. De scènes worden gespeeld door Hans Kesting, Roeland Fernhout, Alwin Pulinckx en Fred Goessens.

Henrik Ibsen (1828-1906) is in zijn tijd al een bestsellerauteur. Zijn drama’s worden ervaren als volbloed thrillers. Hij pakt taboes bij de kop als incest, euthanasie en de dysfunctional family. Hij ligt wakker van het oppervlakkig nihilisme dat niet alleen in Noorwegen, maar overal in Europa gist. Het conservatisme van liberale leiders maakt hem furieus. De regerende pseudo-moraal en de groeiende angst voor positieverlies ontleedt hij via zijn personages die in een ijskoude materialistische tijd vechten om hun burgerlijke idealen overeind te houden. Met man en macht houden ze de schone schijn op.

Via Ibsens brieven, scènes uit zijn stukken en betogen van gasten fileren we de levensleugens van zijn personages en de façade die hij zelf ophoudt. Maar we sparen ook onszelf niet. Lijken we niet verdacht veel op zijn personages? Ten tijde van Ibsen was het onderdeel uitmaken van de gemeenschap van centraal belang. Tegenwoordig heerst het ideaal van de maakbare mens die zelf verantwoordelijk is voor succes, schoonheid en geluk. In beide gevallen gaat het om de angst voor sociale isolatie. Maar wees gerust, we gaan er geen deprimerende avond van maken. Daar zorgen zalm en Noorse Aquavit voor, die ook op het programma staan.

wish you were here, shakespeare - 2 okt 12

Korte betogen en Shakespeare-scènes wisselen af in het decor van Romeinse tragedies. TA-acteurs en gasten, zoals jurist Eugène Sutorius, sterrenkundige Vincent Icke, classicus David Rijser en cultuurhistoricus Thomas von der Dunk, ondernemen een twee uur durende reis naar Shakespeares rusteloze, radicaal veranderende wereld. Uw gastheer is regisseur Lucas de Man.

Dat TA een innige band met Shakespeare heeft, staat vast. Speciaal voor het 25-jarig jubileum hernemen we vier van zijn stukken: Het temmen van de feeks, Othello, Macbeth en Romeinse tragedies. De vraag die hierbij rijst: zijn er vandaag de dag parallellen te trekken met Shakespeares tijd waarin ontdekkingsreizen, de reformatie en wetenschappelijke ontdekkingen de samenleving op losse schroeven zette? Waardoor aannames en standpunten over religie, politiek en economie ingrijpend moesten worden herzien? Mogelijk is dit een verklaring voor de huidige Shakespeare-koorts die in Nederland heerst. Of is het omgekeerd - zoals Ivo van Hove vaak zegt - en zijn de stukken van Shakespeare een spons, die als vanzelf de tijd opzuigen waarin ze worden gespeeld.